Op donderdag 25 oktober 2018 was het zover: mijn lang verwachte bezoek aan The National Archives gecombineerd met een bezoek aan de The British Library te Londen. Bij The National Archives zou ik mij vooral verdiepen in de Prize Papers en de Surinaamse slavernijarchieven; bij The British Library ging het vooral om de mogelijkheden te bespreken wat binnen Metamorfoze Kranten gedigitaliseerd zou kunnen worden.
In afwachting van een telefoontje van de BBC om een nieuwsitem uit te zenden over de Prize Papers, ontvingen Amanda Bevan, Randolph Cock en Andrew Little, Erik en mij bijzonder hartelijk bij The National Archives. De Prize Papers, of ook wel de Sailing Letters, zijn de Nederlandse brieven die buit werden gemaakt door de Engelsen wanneer zij met elkaar zeeslagen uitvochten. Eeuwenlang is deze oorlogsbuit bewaard in de Tower of Londen en in de twintigste eeuw overgebracht naar The National Archives. Niemand keek ooit om naar deze unieke verzameling van meer dan 38.000 zakelijke en persoonlijke brieven. Tijd dus om de inmiddels geïnventariseerde dozen te bekijken en het werk te bewonderen wat er de afgelopen 10 jaar binnen dit grote KB-project is gerealiseerd.
Briefgeheimen
Als een niet-geïnventariseerde doos geopend wordt, heerst al gauw een gevoel van opwinding wat er aan moois te vinden is (afgezien van de vieze, fysieke staat).
Het liefst wil je als eerste door deze brieven struinen en de verzegelde brieven openen om de geheimen uiteindelijk prijs te geven. Een dag voor mijn komst vond Erik van der Doe (coördinator AC-traject) een brief uit 1803, geadresseerd aan Mejuffrouw Sophia Die Smit wonende aan de Boompjes te Rotterdam, verzonden vanuit Batavia door haar echtgenoot. Wonderlijk hoe een 200 jaar oude brief eenzelfde adressering (Boompjes Rotterdam) heeft als mijn eigen post!
Pietje en Marietje
Een ander Metamorfoze project waarbij we de volledige medewerking krijgen van The National Archives, betreft de laatste Nederlandse slavernijarchieven binnen het archieventhema Slavernij. Gemma Maclagan Ram (head of Licensing and Reprographics) onderstreepte het belang en de actualiteit van slavernijarchieven. Dit ook vanwege het feit dat afgelopen vrijdagavond een thema uitzending was gewijd aan deze (nog niet gedigitaliseerde) archieven op BBC Four. Met verbazing heb ik mij een paar uur verdiept in de namenregisters van de slaven die in Suriname werden geregistreerd in 1811 toen het land korte tijd Brits bezit was.
De aantallen die uit zo’n registratie naar voren komen spreken boekdelen: 566 plantages, 57.000 bewoners, waarvan 42.000 geregistreerde slaven, onderverdeeld in ‘negers’ en ‘creolen’. Erik en ik wisselden onze namenvondsten uit waarbij de naam ‘Onkruid’ wel zeer opmerkelijk was. Deze persoon had mogelijk zijn naam te danken aan de ziekte die hij had, namelijk lepra. De meest prettige namen die we tegenkwamen, waren die als ‘Geluk’ en ‘Amour’. Onze wenkbrauwen fronsten bij de namen ‘Winst’, ‘Ongeluk’ en ‘Bonaparte’. Maar ook gewone Nederlandse namen kwamen voor op de lijsten zoals ‘Pietje’ en ‘Marietje’ en ‘Klaas’ en ‘Kees’.
Op zoek naar Nederlandse 17de-eeuwse kranten
Op vrijdag 26 oktober ontmoette ik de zeer enthousiaste Marja Kingma (Curator Dutch Language Collections) in The British Library. Doel van het bezoek was om te verkennen of er Nederlands materiaal in de collecties aanwezig is zoals de Nederlandse 17de -eeuwse kranten. In de rondleiding die ik van Marja kreeg, wees zij mij op bepaalde Nederlandse collectie-onderdelen die al zijn gedigitaliseerd zoals de Klencke Atlas uit 1660. Deze atlas, tot 2012 de grootste atlas ter wereld (176 x 231 cm in open toestand), is genoemd naar de Nederlander Johannes Klencke (1620?-1672). In zijn rol als voorzitter van de Nederlandse kooplieden, heeft hij deze atlas in 1661 aangeboden aan King Charles II. Met dit waardevolle en unieke geschenk hoopte Johannes Klencke interessante handelsafspraken met Engeland te kunnen maken. De atlas bevat 37 gegraveerde wandkaarten en is samengesteld door onder andere de Amsterdamse kaartuitgevers Blaeu en Hondius. Het gewicht van deze atlas heb ik maar niet gevraagd maar wellicht is dit toch een ‘zware jongen’ van meer dan 100 kilo. De Nederlandse 17de eeuwse kranten zijn dan ook een stuk lichter te hanteren voor toekomstige digitalisering.
Meer informatie over de Dutch Prize Papers
- https://www.huygens.knaw.nl/dutch-prize-papers/
