Nationaal programma voor het behoud van het papieren erfgoed

Huis van het boek conserveert en digitaliseert exlibriscollectie

[ 16 08 2022 ]
Jeanne Bieruma Oosting, Exlibris voor Françoise Birnie, 1950 Coll. Huis van het boek, Den Haag

Huis van het boek gaat een groot deel van zijn collectie van 350.000 exlibris conserveren en digitaliseren met financiering van Metamorfoze. Het gaat om de collectie van Eugène Strens (1899-1980) met exlibris, klein grafiek en ontwerpen. Hieronder bevindt zich werk van bekende moderne kunstenaars zoals Jeanne Bieruma Oosting, Jean Cocteau,  Fré Cohen, M.C. Escher, Theo van Hoytema, Gustav Klimt, Käthe Kollwitz en Edgar Tytgat. Tot de collectie behoren ook zijn persoonlijk archief en dat van de Nederlandse Exlibris Kring.

Directeur Sandra Bechtholt: ‘Het is geweldig dat we in deze moeilijke tijd voor musea zulk goed nieuws hebben gekregen. Dankzij dit omvangrijke project kunnen we samen met Metamorfoze deze belangrijke collectie exlibris goed bewaren voor de toekomst en online beschikbaar maken voor een wereldwijd publiek.’

Collectie exlibris van Huis van het boek

In 1995 kon het museum zijn internationale collectie spectaculair uitbreiden met de aankoop van de grootste particuliere collectie exlibris ter wereld: die van Eugène Strens. De internationale collectie exlibris van Huis van het boek is één van de grootste en belangrijkste ter wereld. Ze bestaat uit in totaal ca. 350.000 exlibris, 15 meter archivalia en 32 meter naslagwerken. Deze collectie is door Huis van het boek opgebouwd in de afgelopen 100 jaar en bestaat uit verschillende grote en kleinere deelverzamelingen. De oudste daarvan is die van J.F. Verster, in 1929 verworven door de KB en sinds de jaren ‘70 in permanente bruikleen afgestaan aan Huis van het boek. In 1977 verwierf het museum de grote verzameling van Johan Schwencke en in 1999 de verzameling van het echtpaar Jansen-Ebing.

Belang van de studie naar exlibris

Exlibris zijn op papier gedrukte eigendomskenmerken die boekenbezitters in hun boeken aanbrengen. De oudste dateren uit de 15de eeuw. Daarvoor dienden vooral bandstempels als eigendomskenmerk. Door de bredere verspreiding van boeken werd steeds meer gekozen voor ingeplakte exlibris. Exlibris werden vanaf het begin gemaakt door bekende kunstenaars, grafici en ontwerpers. Tot de oudste exlibris behoren ontwerpen van Dürer, Cranach en Holbein. Door de toegenomen internationale belangstelling voor de geschiedenis van geletterdheid en leescultuur in de afgelopen jaren zijn exlibris een belangrijke bron voor onderzoekers. Daarnaast kunnen exlibris informatie verschaffen over de geschiedenis van druktechnieken en kunst- en cultuurgeschiedenis in het algemeen.