Documenten over de West-Indische plantages en slavernij vind je niet alleen in Nederlandse archieven, maar ook in The National Archives (TNA) in Londen. In 1803 werd een schip met tien jaar archief van de Nederlandse slavenforten in West-Afrika onderweg naar Nederland gekaapt door de Franse Bellona. Het werd terug gekaapt door HMS Goliath en het hele archief belandde uiteindelijk in The National Archives (TNA). Voor het thema Slavernij zijn ook deze archieven gedigitaliseerd. Het resultaat is online beschikbaar via de themapagina slavernijverleden van het Nationaal Archief.
Thema slavernij en slavenhandel
Sinds 2013 zijn met financiering van Metamorfoze maar liefst 1,9 miljoen scans van archivalia in het thema slavernij en slavenhandel gemaakt. Inmiddels zijn elf projecten afgerond en is een twaalfde afsluitende project gaande.
In de zogenoemde Prize Papers (archief High Court of Admiralty) in Londen hebben we archivalia teruggevonden uit Elmina (slavenfort in Afrika). Bij meegestuurde brieven bleken zelfs kralen en gouden ringen te zitten, een bijzondere bijvangst. In het begin van de negentiende eeuw is op verzoek van de Britten een substantiële hoeveelheid Nederlands archiefmateriaal over de zogenoemde Wilde Kust, in wat tegenwoordig Guyana is, overgedragen. Zo ontdekten we ook in het archief Colonial Office (CO) Nederlandse slavernij- en plantagegeschiedenis.
Achtergebleven archief van de oude koloniën Essequebo, Demerary en Berbice is vanuit het Nationaal Archief van Guyana naar Nederland gekomen om te worden geconserveerd en gedigitaliseerd en is intussen alweer terug in Georgetown. Het archief van het RK Bisdom Paramaribo in het Nationaal Archief van Suriname wordt daar geconserveerd.
Archief Colonial Office
Het was een roerige tijd, de oude koloniën in West-Indië waren eind achttiende, begin negentiende eeuw over en weer Nederlands en Brits eigendom. De Engelsen hebben geprobeerd te achterhalen wie er allemaal in de koloniën woonden. Er zijn gedetailleerde gegevens opgetekend over omvang en samenstelling van de bevolking, inclusief de slaven op de plantages, niet alleen in het huidige Guyana ook op het eiland Sint Eustatius en in Suriname. Voor het laatste afsluitende project wordt digitalisering nu voorbereid van deze voor Nederlandse slavernij- en plantagegeschiedenis bijzondere bronnen in het archief Colonial Office, waarin de mensen zelf naar voren komen.
Erik van der Doe, coördinator Archieven en Collecties, heeft op verzoek van TNA het project uitgebreid beschreven in een artikel in het tijdschrift Magna van de Friends van The National Archives (november 2021). Het is een bewerking en uitbreiding van een artikel dat eerder in het Archievenblad (augustus 2020) is verschenen en werd vertaald door de Engelse maritiem historicus Andrew R. Little.
