In het voorjaar van 2014 is een ambitieus project van het RKD – Nederlands instituut voor kunstgeschiedenis van start gegaan: de online publicatie van alle bewaard gebleven brieven en theoretische geschriften van Piet Mondriaan. Het RKD werkt hiervoor samen met het Huygens Instituut voor Nederlandse Geschiedenis. In 2011 is al een eerste stap gezet, toen digitaliseerde het RKD het persoonlijke archief van de Nederlandse kunstschilder Piet Mondriaan (1872-1944) met financiering van het programma Metamorfoze.
Mondriaan Editieproject
Mondriaan schreef gedurende zijn leven vele honderden brieven aan familie, vrienden en kennissen, waaronder een groot aantal bekende, internationale schilders, beeldhouwers en architecten. Ongeveer 1500 van deze brieven zijn bewaard gebleven, waarvan ruim 700 bij het RKD. De Mondriaan-brieven van het RKD zijn al in 2007 volgens de richtlijnen van Bureau Metamorfoze gedigitaliseerd. Van vrijwel alle bewaard gebleven Mondriaan-brieven bezit het RKD een scan, fotokopie of transcriptie. Deze zijn momenteel alleen te raadplegen op de studiezaal van het RKD en deels via internet, zoals de brieven aan de Amerikaanse schilder Harry Holtzman.
Als voorbereiding op de publicatie zijn het RKD en Huygens ING in april van dit jaar met een pilot begonnen, Die is bedoeld om de uitgave van Mondriaans brieven en theoretische geschriften te verkennen en om de benodigde tijd, kosten en de kwaliteitsrichtlijnen voor het gehele project in kaart te brengen. Centraal in de pilot staan de 54 brieven van en aan Holtzman en drie theoretische geschriften, die in 2015 worden gepubliceerd. Het pilotproject wordt mogelijk gemaakt dankzij de financiële steun van het SNS REAAL Fonds. Voor de realisering van het totale project zullen diverse sponsors worden benaderd.
1500 brieven en meer
Na afloop van de pilotfase wordt de editie voortgezet, met als doel om in 2020 alle 1500 brieven en 125 theoretische geschriften van Mondriaan gratis digitaal beschikbaar te stellen. De teksten komen in het Nederlands en het Engels; de brieven worden zowel in de brontaal (Nederlands, Frans, Engels en Duits) als in het Engels gepresenteerd. Als voorbeeld voor de beoogde publicatie, dient de uitgave van de brieven van Vincent van Gogh uit 2009 van het Van Gogh Museum en Huygens ING. Een meertalige, wetenschappelijke editie waarvoor de brieven van Van Gogh in 2008 als Metamorfozeproject zijn gedigitaliseerd.
Mondriaan en de beeldhouwster Gwen Lux in zijn atelier in Parijs, 1935
Een breed publiek kan straks gebruik maken van annotaties en afbeeldingen van kunstwerken, artikelen, periodieken, recensies en foto’s van Mondriaan en andere kunstenaars. De identificatie van personen en kunstwerken gebeurt onder meer aan de hand van de bewaard gebleven atelier- en portretfoto’s van Mondriaan en zijn artistieke milieu. Dat betekent dat ook de foto’s uit het dankzij Metamorfoze gedigitaliseerde privéarchief van Mondriaan in de editie worden opgenomen. Zo krijgen de Metamorfoze-scans een tweede leven in het kader van een internationale, wetenschappelijke publicatie, naast de bestaande, algemene publieke beschikbaarstelling via het recent vernieuwde www.rkd.nl.
Wietse Coppes
Editeur Mondriaan Editieproject
