Een van de nieuwe projecten van Metamorfoze is het digitaliseren van middeleeuwse handschriften. De planning is om komende vier jaar álle middeleeuwse handschriften in Nederland te digitaliseren. Voor het digitaliseren van kleine collecties (met minder dan 10 handschriften) trekken een fotograaf en een handschriftexpert het land in met een grote koffer vol digitaliseerapparatuur.
De handschriften kunnen zo op locatie worden gefotografeerd. Dit bespaart niet alleen een grote logistieke operatie, maar is ook veiliger voor de handschriften omdat die zo minder kans lopen op beschadiging tijdens het transport.
Drie maanden toeren
Janou Munnik (projectfotograaf) en Annelynn Koenders (handschriftexpert) hebben inmiddels drie maanden door Nederland getoerd. Wat zijn ze allemaal tegengekomen en hoeveel hebben ze al gedaan?
- 3 instellingen bezocht
- 48 handschriften en 6 fragmenten gefotografeerd
- 7.869 folia omgeslagen
- 16.818 foto’s gemaakt
Favoriet van ..
Tussen al die handschriften zaten natuurlijk veel mooie werken. De favoriet van Janou is ms. 96 B 5 | Van den vos Reynaerde bij de Openbare Bibliotheek Rotterdam. Janou is daar al jaren lid, maar ze heeft nooit geweten dat haar geliefde bibliotheek de oudste Nederlandse fragmenten (uit 1275) van dit episch dierdicht bewaart.
De favoriet van Annelynn is ms. 370, een nieuwe aanwinst van erfgoedcentrum Rozet in Arnhem. Het handschrift is geschreven in de 15e-eeuw in het Bethanië-klooster, dat toen ten oosten van Arnhem lag. De nieuwe aanwinst bevat een tekst over de legende van Sint Elisabeth. Annelynn vertelt: “Wat dit handschrift voor mij interessant maakt zijn de vele gebruikerssporen die het handschrift rijk is, zoals bladen die veel zijn aangeraakt en bezittersaantekeningen. Het is mooi dat dit handschrift weer terug is op de plek waar het ooit geschreven is!”
Dikste, oudste, kleinste
Ieder middeleeuws handschrift is uniek, maar dit wordt extra benadrukt omdat Janou en Annelynn iedere week zoveel mooie, verschillende handschriften tegenkomen. Van dik tot dun, klein tot groot, heel oud tot iets minder oud (maar alsnog oud).
- Het dikste handschrift was 14 cm (96 F 4, Openbare Bibliotheek Rotterdam )
- Het oudste handschrift dateerde uit de 11e eeuw (!) en bevatte een mooie doodle van David met zijn harp (10 D 13, Huis van het Boek)
- Het kleinste handschrift was 9 x 6 cm (96 F 5, Openbare Bibliotheek Rotterdam)
“Gedurende het werk hebben we al veel dingen geleerd, bijvoorbeeld dat je niet alles in de hand hebt. Je kan een mooie planning maken, maar als de stroom uitvalt waardoor je halverwege een handschrift niet verder kunt digitaliseren (echt gebeurd!) moet je snel kunnen schakelen als team en een nieuw plan maken. We zijn dankbaar dat we dit leuke werk mogen doen en we kijken uit naar alle mooie dingen die we in 2024 ongetwijfeld weer tegen zullen komen!”
