In The National Achives in Kew nabij Londen blijkt de nodige Nederlandse West-Indische slavernij- en plantagegeschiedenis verstopt. Dat archief is een mooie aanvulling op de in Nederland aanwezige archieven en collecties.
Thema slavernij en slavenhandel
Sinds 2013 zijn met financiering van Metamorfoze maar liefst anderhalf miljoen scans van archivalia in het thema slavernij en slavenhandel gemaakt. De aanleiding om dit thematisch aan te pakken is het feit dat het in 2013 precies 150 jaar geleden was dat Nederland de slavernij in Suriname en op de Antillen heeft afgeschaft. In 2014 was het twee eeuwen geleden dat de trans-Atlantische slavenhandel werd verboden.
Memory of the World
Inmiddels zijn elf projecten in dit thema nagenoeg afgerond. Hieronder bevinden zich de archieven van de West-Indische Compagnie (in het Nationaal Archief) en van het slavenhandelaarsbedrijf Middelburgse Commercie Compagnie (Zeeuws Archief), beide in 2011 geplaatst op het UNESCO-lijst Memory of the World. Andere archieven van grote historische waarde zijn die van de Sociëteit van Berbice, de Sociëteit van Suriname en dat van het bestuur van de Nederlandse Bezittingen op de Kust van Guinea. Zelfs het in Guyana achtergebleven archief (eveneens Werelderfgoed) is naar Nederland gekomen om te worden geconserveerd en gedigitaliseerd.
Archief Nederlandse slavenforten
Vooral de in de zogenoemde Prize Papers (archief High Court of Admiralty) in Londen teruggevonden archivalia uit Elmina spreken tot de verbeelding. In 1803 werd tien jaar archief van de Nederlandse slavenforten in West-Afrika verscheept naar Nederland. Hoewel het aan boord ging bij de bevriende Engelse kapitein van het Londense slavenschip Diamond, kwam het niet aan in Den Haag. Het schip bleek door de Franse Bellona te zijn gekaapt en vervolgens teruggekaapt door HMS Goliath. Uiteindelijk belandde alles in The National Archives (TNA) in plaats van in het Nederlandse Nationaal Archief.
De oude koloniën in West-Indië
In TNA zit ook in het archief Colonial Office Hollandse en Zeeuwse slavernij- en plantagegeschiedenis verstopt. De oude koloniën in West-Indië eind achttiende, begin negentiende eeuw waren om en om Nederlands en Brits eigendom. Zo was Sint-Eustatius even Brits in 1781, 1801-1802 en van 1810 tot 1815. Essequebo, Demerary, Berbice waren Brits gebied van 1796 tot 1802; in 1803 werd het terugveroverd en formeel overgedragen aan Groot-Brittannië in 1814. Suriname was Brits van 1799 tot 1802 en van 1804 tot 1816.
Plantage-economie in West-Indië
De bijzondere bronnen geven een goed beeld van de samenleving en de omvang van de vrijen en onvrijen in de verschillende koloniën. Dit niet of nauwelijks gebruikt materiaal over de plantage-economie in West-Indië vraagt om nader onderzoek.
Bronnen Nederlandse slavernij- en plantagegeschiedenis
Beschikbaarstelling van de scans uit TNA, alsook die van de andere archieven en collecties binnen het thema slavernij en slavenhandel, gebeurt via de website van het Nationaal Archief. Belangrijke bronnen over Nederlandse slavernij- en plantagegeschiedenis komen hiermee beschikbaar voor onderzoek.
Artikel in Archievenblad
Erik van der Doe schreef een uitgebreid artikel over de Nederlandse West-Indische slavernij- en plantagegeschiedenis die aanwezig is in de archieven van TNA. Het artikel verscheen in het Archievenblad 2020 nummer 4.
- Lees het artikel Slavernij- en plantagegeschiedenis verstopt in een Engels archief
