Het Bevrijdingsmuseum Zeeland (BMZ), Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG), Regionaal Archief Nijmegen (RAN) en Verzetsmuseum Amsterdam (VMA) conserveren en digitaliseren samen, op initiatief van het Netwerk Oorlogsbronnen, bijna 34 meter (260.000 pagina’s) archief uitde Tweede Wereldoorlog. Metamorfoze honoreerde deze clusteraanvraag van WO2-collecties voor de voorjaarsronde 2018. In de loop van 2019 en 2020 komt het resultaat online beschikbaar.
De verschillende collecties over het dagelijks leven in de Tweede Wereldoorlog zijn stuk voor stuk uniek. De twee regionale oorlogscollecties uit Gelderland en Zeeland (RAN en BMZ) hebben betrekking op gebeurtenissen met landelijke impact. De collecties van landelijk belang (IISG en VMA) hebben een sterke regionale uitstraling. De archieven bestaan uit dagboeken, persoonlijke correspondentie, notulen van raadsvergaderingen, getuigenverklaringen et cetera. Ze geven een indruk van het alledaagse leven in een buitengewone tijd van grootschalig geweld, bezetting en verdrukking.
Persoonlijke verhalen uit Zeeland in WO2
De collectie van het Bevrijdingsmuseum Zeeland bevat dagboeken, persoonlijke archieven van ooggetuigen en poëziealbums, maar ook overheidsarchieven zoals die van de Orde Dienst Zuid-Beveland en bedrijfsarchieven van bijvoorbeeld Scheldewerf Vlissingen. Tot de topstukken behoren originele documenten en fotoalbums van het Bataljon Zeeland. Deze militaire eenheid bestond grotendeels uit oorlogsvrijwilligers die na de bevrijding van Zeeland meevochten voor de bevrijding van de rest van Nederland en West-Europa. Na de Tweede Wereldoorlog werd het bataljon uitgezonden naar Nederlands-Indië. Naar verwachting komt deze collectie in 2019 online beschikbaar via www.bevrijdingsmuseumzeeland.nl en www.oorlogsbronnen.nl.
Lees meer over de collectie van het Bevrijdingsmuseum Zeeland
Communistisch verzet in de Tweede Wereldoorlog
Het archief van de Communistische Partij van Nederland uit de periode 1940-1945 vertelt het verhaal van het communistische verzet in de Tweede Wereldoorlog. Het biedt een inkijk in het reilen en zeilen van de ondergrondse CPN vanuit het perspectief van ooggetuigen en direct betrokkenen. Het bevat vele egodocumenten die samen een gevarieerd beeld geven van de alledaagse praktijk van het verzet (onderduik, overvallen, illegale pers) in Amsterdam en daarbuiten. Daarnaast bevat het archief bijzondere stukken over de Februaristaking, de Spoorwegstaking van ’44 en gevangenschap in de kampen Schoorl, Amersfoort en St. Michielsgestel en een groot aantal particuliere dossiers van CPN-verzetsstrijders. Het CPN-archief uit de Tweede Wereldoorlog komt in 2019 online beschikbaar via het IISG en www.oorlogsbronnen.nl.
Lees meer over het CPN-archief van het IISG.
Nijmeegse oorlogsgeschiedenis in vele verhalen
De ruim tien meter archief van het Regionaal Archief Nijmegen (RAN) laten de vele facetten zien van de Nijmeegse oorlogsgeschiedenis. Het geeft een indruk van het ‘gewone’ leven tijdens de Duitse bezetting en van de tastbare gevolgen van de oorlogsdreiging voor de stadsbewoners. Hoe raakten zij soms verzeild bij verzets- of collaborerende groepen? En hoe veranderde hun leven drastisch toen Nijmegen een frontstad werd? De WO2-collecties en -archieven documenteren in die zin niet alleen regionale, maar ook landelijke historie en – uiteindelijk – wereldgeschiedenis. De Nijmeegse oorlogsbronnen komen in 2020 online beschikbaar via de website van het RAN en www.oorlogsbronnen.nl.
Lees meer over de WO2-collectie van het RAN.
Verzet in Amsterdam
Bijna negenhonderd particuliere archieven van het Verzetsmuseum Amsterdam geven een complex en divers beeld van het verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het gaat bijvoorbeeld om dagboeken en brieven, maar ook om administratie van verzetsgroepen en in code geschreven spionageberichten. Terugkomende thema’s zijn studentenverzet, communistisch verzet, de illegale pers en verzet in Amsterdam. Archieven van bekende namen als Gerrit Jan van der Veen en Bram Grisnigt dragen bij aan de onvervangbaarheid van de collectie voor het Nederlandse cultuurbezit. De negenhonderd archieven van het Verzetsmuseum Amsterdam komen in 2020 online beschikbaar via www.verzetsmuseum.org en www.oorlogsbronnen.nl.
Lees meer over de collectie particuliere archieven van het Verzetsmuseum Amsterdam
Het Netwerk Oorlogsbronnen
Het programma Netwerk Oorlogsbronnen (NOB) zet zich in om regionale en landelijke WO2-collecties op de ‘wie, wat, waar en wanneer’-toegangen aan elkaar te verbinden via de WO2-zoekmachine Oorlogsbronnen.nl. NOB-projecten leiden tot een verbeterde digitale vindbaarheid en bruikbaarheid van collecties en collectie-data rondom het thema Tweede Wereldoorlog in Nederland. Het stimuleren van digitalisering van WO2-collecties is hier onderdeel van.
Het NOB nam daarom het initiatief voor een gezamenlijk Metamorfoze-voorstel. Op basis van wetenschappelijke en inhoudelijke relevantie voor de oorlogsherinneringssector, en vanwege hun onderlinge samenhang, zijn deze vier collecties geselecteerd.
