In 1803 gaat tien jaar archief van de Nederlandse slavenforten in West-Afrika vanuit Elmina per schip naar Nederland. Het schip wordt gekaapt door de Franse Bellona en teruggekaapt door HMS Goliath en alles belandt uiteindelijk in The National Archives (TNA) te Kew (Londen). Ruim tweehonderd jaar later opent Erik van der Doe, coördinator archieven en collecties, de met het archief meegestuurde brieven en ontdekt de bijzondere inhoud; glaskralen en gouden ringen. Glaskralen speelden een belangrijke rol in de slavenhandel. En stofgoud was een gewild ruilproduct in Ghana. Vooral de kralen zijn uitzonderlijk, niet alleen omdat ze mooi en onbeschadigd zijn, ook leveren de brieven informatie op over kralenhandelaren in Nederland.
De brieven maken onderdeel uit van de Prize Papers. Dat zijn documenten die door Britse kapers in de periode 1652-1815 op vijandelijke schepen werden buitgemaakt. Zij worden bewaard in het archief van het High Court of Admiralty in The National Archives te Kew (Londen). Metamorfoze financiert de conservering en digitalisering van het archief.
‘Als liefhebber van Afrikaanse kunst en oude kralen was ik des te meer aangenaam verrast en ik moet zeggen, ik heb zelden zulke mooie kralen gezien. Naast de textielontwerpen voor kente wax prints heeft TNA daarmee nog meer aansprekende en kleurrijke Afrikaanse kunstvormen in huis.’
Van blikken dozen tot glazen kralen
In de Prize Papers zijn de afgelopen jaren tal van objecten boven water gekomen, zoals blikken dozen om zeekaarten en andere waardevolle scheepspapieren te bewaren, zaden uit Zuid-Afrika die na tweehonderd jaar nog altijd levenskrachtig blijken te zijn, journalen waar de ganzenveer nog in zit, zakboekjes met griffel en lei, leren portefeuilles, sleutels, textielstalen, gedroogde planten en medicinale poeders.
Kralen zijn ook al eerder aangetroffen. Vanuit het West-Indische Essequebo werd in 1781 een strengetje granaatjes verstuurd, geslepen donkerrode edelsteentjes die vooral in Zeeuwse klederdrachten werden gedragen. De edelsteentjes waren in de brief genaaid en verstuurd naar Middelburg als monster voor volgende zendingen. Maar voor het eerst zijn brieven met glaskralen gevonden: effen, gestreept, met stippen, groot, klein, rond, lang en in tal van kleurenvariëteiten.
The magazine of The Friends of The National Archives
Erik van der Doe schreef een artikel over zijn bijzondere vondst dat verscheen in Magna, The magazine of the Friends of The National Archives van November 2019.
