Het Metamorfoze-project digitaliseren van de middeleeuwse handschriften van de KB is in oktober gestart. De planning is om in twee jaar tijd de ruim 1.200 middeleeuwse handschriften te digitaliseren. Aan het digitaliseren van deze collectie werken twee fotografen, twee handschriftexperts en een restaurator.
De handschriften worden in de beeldstudio van de KB gedigitaliseerd. De nationale bibliotheek wil al haar middeleeuwse handschriften digitaliseren voor de verhuizing naar het nieuwe depot (in 2028). Daarom staat het team vijf dagen in de week te fotograferen en schieten ze per dag ongeveer 800 foto’s (twee à drie handschriften).
Van het restauratieatelier naar de beeldstudio
Voor het digitaliseren kan beginnen controleert Margot Terpstra (restaurator) ieder handschrift. Soms zijn er kleine of grote restauraties nodig. Ze geeft groen licht zodra een handschrift er klaar voor is. Daarna gaan Patrick Walsh (projectfotograaf), Julian Sibbald (projectfotograaf), Dirk Huijsmans (handschriftexpert) en Tamara Kiewiet (handschriftexpert) ermee aan de slag. Wat zijn ze in de afgelopen maanden tegengekomen en hoeveel hebben ze gedaan?
- 79 handschriften gefotografeerd
- 12.042 folia voorbij zien komen
- 24.795 foto’s gemaakt
- 6,5% van de collectie gedigitaliseerd
Onbekend maar niet onbemind
In de collectie van de KB zijn een groot aantal bekende topstukken te vinden, maar ook heel wat mooie en minder bekende handschriften. Zo kwamen Patrick en Dirk in hun eerste week ms. KW 133 F 17 tegen. Vanaf een van de folia keek een verbaasd gezichtje naar ze op. Je vraagt je af wie het gezichtje in die rode initiaal tekende. Was het een van de makers of een lezer?
De handschriften worden in het magazijn in een beschermende doos bewaard. Soms roept het openen van zo’n doos herinneringen op aan het ontstaan van de collectie. De bruine leren band van ms. KW 128 E 1 is daar een mooi voorbeeld van. De band komt uit de 'Eerste stadhouderlijke binderij' en is versierd met goudstempeling en het wapen van Willem V.
Tijdens de inspectie van ms. KW 130 E 1 viel Margots aandacht op de bijzondere versiering in de marges. Elk blad heeft een prachtige bloemenrand. Aan de rechterkant zijn de bloemen in kleur weergegeven, terwijl ze aan de linkerkant in grijstinten zijn afgebeeld. Bij het omslaan van de bladen valt op dat de grijstinten op de achterkant steeds een spiegelbeeld vormen van de kleurrijke bloemen aan de voorkant.
Ervaringsdeskundigen
“In de eerste weken hebben we veel geleerd, van de Metamorfoze-standaard tot de ervaringen van collega’s. Annelynn Koenders en Janou Munnik gaven ons de handvatten om te zorgen dat ook de kwetsbare erfgoedcollectie van de KB met de grootst mogelijke voorzichtigheid kan worden gedigitaliseerd. Zij startten in september 2023 met het digitaliseren van kleine collecties en zijn onze hulplijn. We zijn ontzettend dankbaar voor deze kans en kijken uit naar de bekende en onbekende handschriften die ons nog te wachten staan. Hoeveel mensen kunnen nou zeggen dat ze de hele collectie middeleeuwse handschriften van de nationale bibliotheek, folium voor folium, hebben bekeken?”
