Metamorfoze organiseert op dinsdagmiddag 25 juni het symposium ‘Een gedeelde geschiedenis: het slavernijverleden in digitale bronnen’. De sprekers gaan in op het belang van het digitaal toegankelijk maken van bronnen, onderzoek dat hierdoor mogelijk wordt, aandachtspunten bij de ontsluiting en wensen voor de toekomst. De toegang is gratis, maar aanmelden is verplicht. U kunt de bijeenkomst ook via livestream bijwonen.
Datum: 25 juni 2024
Tijd: 12:30-17:00 uur
Locatie: Aula KB, nationale bibliotheek in Den Haag
Programma
12:30 Inloop met koffie/thee
13:00 Opening
13:10 Erik van der Doe, coördinator AC Metamorfoze
Om het behoud van archieven van internationaal belang. Het Metamorfoze-thema Slavernij en slavenhandel en onverwachte bronnen in Londen
Een terugblik op de projecten in het thema Slavernij en slavenhandel bij Metamorfoze. De afgelopen tien jaar zijn bijna 2 miljoen scans gemaakt van de grootste en belangrijkste archieven en collecties voor het Nederlandse slavernijverleden bij negen erfgoedinstellingen in binnen- en buitenland. Extra aandacht wordt gegeven aan verrassende vondsten en onverwachte bronnen in The National Archives in Londen.
13:35 Eveline Sint Nicolaas, senior conservator Geschiedenis bij het Rijksmuseum
Aandacht voor het slavernijverleden in het Rijksmuseum, een reflectie
De tentoonstelling Slavernij (2021) in het Rijksmuseum was een tijdelijke presentatie van de afdeling geschiedenis van het Rijksmuseum, maar had een veel grotere impact op de organisatie als geheel, op de vaste presentatie en op initiatieven buiten de muren van het eigen instituut. Wat heeft het Rijksmuseum geleerd en wat is er sindsdien veranderd? En wat zijn de plannen voor de toekomst?
14:00 Karwan Fatah-Black, senior onderzoeker bij het KITLV
Op zoek naar ooggetuigen van het slavernijverleden
De archieven van koloniale bestuurders, rechtbanken en ondernemers beslaan vele kilometers. Ze schetsen een beeld van de wereld vanuit machthebbers en veroveraars. Hoe kunnen we deze archieven gebruiken om ook de perspectieven van de tot slaaf gemaakten in beeld te brengen?
14:25 Pauze
14:50 Nancy Jouwe, cultuurhistoricus, freelance onderzoeker, schrijver, docent en publiek spreker
Het archief is overal
We zijn gewend als onderzoekers om het archief te zien als een institutionele plek waar zich documenten, dragers met audiovisueel materiaal en eventueel objecten bevinden die ons informatie geven over het verleden. Maar het archief is ook elders te vinden. De spreker deelt haar praktijkvoorbeelden.
15:15 Margo Groenewoud, historicus en zelfstandig onderzoeker
‘Doorwerking slavernijverleden’: van buzz naar bron
De afgelopen jaren is ‘doorwerking slavernijverleden’ een veelgehoord en soms wat nonchalant gebuikt paraplubegrip geworden. Natuurlijk, iedereen kan begrijpen dat slavernij als systeem diepe wortels en grote impact heeft die niet spoorslags verdwijnt na emancipatie. Maar waar hebben we het eigenlijk over, en wat betekent deze ‘doorwerking’ voor de selectie, het beheer en gebruik van historische bronnen? Met welke brillen kun je naar dit verleden kijken, en wat levert dat op? In deze bijdrage worden deze vragen nader verkend aan de hand van recente ervaringen bij het inventariseren van bronnen met betrekking tot het slavernijverleden op de zes Nederlands-Caribische eilanden in opdracht van de KB.
15:40 Coen van Galen, universitair hoofddocent sociale en koloniale geschiedenis, Radboud Universiteit
Van digitalisering naar democratisering van onderzoek naar slavernijverleden
Onbekend maakt onbemind. Dat geldt ook voor onderzoek naar het slavernijverleden. De inzet van onder meer Metamorfoze heeft ertoe geleid dat steeds meer slavernij-gerelateerde archieven zijn gedigitaliseerd. Maar met scans alleen zijn we er niet: om werkelijk impact te maken dienen de scans open access en doorzoekbaar online te komen. Pas als iedereen daar gebruik van kan maken, professionele en amateuronderzoekers in Nederland én de Cariben, dan wordt het onderzoek naar het slavernijverleden werkelijk gedemocratiseerd.
16:05 Afsluiting
16:30 Borrel
Over de sprekers
Erik van der Doe is coördinator Archieven en Collecties Metamorfoze. Hij is historicus en archivaris en stond aan de wieg van het archieventraject bij Metamorfoze en is initiatiefnemer van het thema Slavernij en slavenhandel.
Eveline Sint Nicolaas is senior conservator Geschiedenis bij het Rijksmuseum met een focus op de 18e eeuw. Een belangrijk aandachtsgebied in haar werk is de relatie tussen Nederland en Suriname. Ze was hoofd van het conservatorenteam van de tentoonstelling Slavernij (2021) in het Rijksmuseum.
Karwan Fatah-Black is senior onderzoeker bij het KITLV en docent aan de Universiteit Leiden. Hij onderzoekt het koloniale en slavernijverleden, met een nadruk op de zoektocht naar emancipatie en burgerschap door de tot slaaf gemaakten en hun nazaten.
Nancy Jouwe is cultuurhistoricus en werkt als freelance onderzoeker, schrijver, docent en publiek spreker met een focus op het (post)koloniale heden en verleden, intersectionaliteit en sociale en culturele praktijken. Momenteel werkt ze aan een PhD aan de Vrije Universiteit, Amsterdam. Daarnaast is ze fellow bij de Hogeschool van de Kunsten Utrecht in de periode 2022-2025.
Margo Groenewoud is sinds 2008 werkzaam en woonachtig op Curaçao, waar zij tot 2022 verschillende rollen op het gebied van onderwijs en onderzoek vervulde binnen de University of Curaçao en in diverse Caribische samenwerkingsverbanden. Zij promoveerde aan de Universiteit Leiden en de University of Curaçao op een sociaalhistorische studie naar de invloed van de rol van de katholieke kerk op de sociale ontwikkeling van Curaçao. Haar expertisegebieden zijn sociale, culturele en intellectuele Caribische geschiedenis, erfgoed en digital humanities.
Coen van Galen is universitair hoofddocent aan de Radboud Universiteit en projectleider van de Historische Database Suriname & de Cariben (HDSC). Archieven, historici en vrijwillige deelnemers werken binnen de HDSC samen aan het online beschikbaar maken van databases van slavenregisters en andere bevolkingsarchieven over Suriname en de voormalige Nederlandse Antillen.
Aanleiding symposium
Initiatiefnemer van het thema slavernij en slavenhandel bij Metamorfoze is Erik van der Doe. Naar aanleiding van zijn pensionering blikt hij tijdens deze middag terug op de projecten.
Het Ministerie van OCW heeft in 2023 aan Metamorfoze extra middelen beschikbaar gesteld om nog meer bronnen van belang te kunnen digitaliseren. Met nieuwe projecten kunnen we de nu al beschikbare bronnen aanvullen met gedrukte of geschreven bronnen, foto’s en andere afbeeldingen, audiovisueel materiaal en objecten die raakvlakken hebben met het slavernijverleden. Heeft u aanvullende bronnen in uw collectie? Lees dan meer over de mogelijkheden binnen de regeling Slavernijverleden Digitaal.
